З мэтай павышэння эфектыўнасці і якасці навукова-даследчых работ, стымулявання творчай актыўнасці вучоных, заахвочвання выдатных навуковых прац і вынаходніцтваў, якія маюць важнае значэнне для навукі і практыкі, а таксама для актывізацыі навуковай працы аспірантаў у 1991-1992 гадах Прэзідыум Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі прыняў рашэнне аб заснаванні прэмій Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі за лепшую навуковую працу, лепшую навуковую працу маладых вучоных і за лепшую студэнцкую навуковую працу. З 1995 года да ўдзелу ў конкурсе запрошаны не толькі вучоныя Акадэміі навук, але і даследчыкі ўсіх навуковых арганізацый і ВНУ Рэспублікі Беларусь. З 2016 года Прэзідыум Акадэміі навук праводзіць работу па ўдасканаленні прэміяльнай сістэмы, аптымізацыі колькасці прэмій за навуковыя дасягненні. У выніку гэтай работы скасаваны намінацыі “за лепшую навуковую працу маладых вучоных” і “за лепшую студэнцкую навуковыю працу”. У адпаведнасці з новай рэдакцыяй Палажэння аб прэміях Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі прысуджаецца восем прэмій за лепшую навуковую працу ў галіне фізіка-матэматычных навук, інфармацыйных тэхналогій, фізіка-тэхнічных і тэхнічных навук, хімічных навук і навук аб Зямлі, біялагічных навук, медыцынскіх навук, гуманітарных і сацыяльных навук, аграрных навук (па адной прэміі ў кожнай галіне). Памер адной прэміі складае 35 базавых ставак.
Зацверджана пастановай Прэзідыума Акадэміі навук Беларусі ад 17.03.1995 № 26 (у рэдакцыі пастаноў Прэзідыума Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ад 11.10.2016 № 44, 14.02.2017 № 8, 14.12.2018 № 69, 27.12.2019 № 69)
З мэтай ушанавання памяці выдатных беларускіх вучоных Прэзідыум Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (пастанова ад 26 чэрвеня 2019 г. № 27) заснаваў штогадовыя імянныя прэміі, якія будуць прысуджацца маладым вучоным, што працуюць у арганізацыях Акадэміі навук, за асобную навуковую працу ці за сукупнасць аб’яднаных адзінай тэматыкай работ.
Усяго заснавана тры імянныя прэміі:
Зацверджана пастановай Прэзідыума Нацыянальнай акадэміі навук Беларусi ад 26.06.2019 № 27 (у рэдакцыі пастановы Прэзідыума Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ад 27.12.2019 № 69)
З мэтай актывізацыі супрацоўніцтва паміж навукоўцамі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, Нацыянальнай акадэміі навук Украіны і Акадэміі Навук Малдовы кіраўнікі гэтых акадэмій на пасяджэнні 4 мая 1994 г. у г. Кішынёве (Малдова), прынялі рашэнне аб заснаванні прэмій акадэмій навук Украіны, Беларусі і Малдовы (PASBMU). Прэміі прысуджаюцца з мэтай развіцця Міжакадэмічнага супрацоўніцтва навукоўцаў, заахвочвання за буйныя навуковыя дасягненні, атрыманыя ў ходзе выканання сумесных навуковых даследаванняў або сумеснай распрацоўкі навуковай праблемы. У перыяд з 1996 па 2001 гады прэміі прысуджаліся штогод, з 2001 па 2017 гады – раз у два гады. Пачынаючы з 2018 года прэміі прысуджаюцца адзін раз у тры гады па выніках конкурснага адбору сумесным рашэннем акадэмій навук Украіны, Беларусі і Малдовы. Прысуджаюцца тры прэміі: у галіне прыродазнаўчых навук( адна), тэхнічных навук (адна), гуманітарных і грамадскіх навук (адна). У конкурсе работ на суісканне прэмій могуць прымаць удзел калектывы аўтараў, якія працуюць у акадэміях навук Украіны, Беларусі і Малдовы.
Зацверджана Прэзідэнтам Нацыянальнай акадэміі навук Украіны акадэмікам НАН Украіны Патонам Б.Е., Старшынёй Прэзідыума Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі акадэмікам НАН Беларусі Гусаковым У.Г., Прэзідэнтам Акадэміі Навук Малдовы акадэмікам АН Малдовы Дука Г.Р
ліпень 2017 г.
27 красавіка 2007 г. на сумесным пасяджэнні прэзідыумаў Расійскай акадэміі навук і Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ў г.Маскве (Расійская Федэрацыя) было прынята рашэнне аб мэтазгоднасці ўстановы прэміі РАН і НАН Беларусі за выдатныя навуковыя вынікі, атрыманыя пры выкананні сумесных даследаванняў, якія маюць важнае навуковае і практычнае значэнне. У 2008 годзе пастановай Прэзідыума НАН Беларусі ад 12 студзеня 2008 г. № 6 і Пастановай Прэзідыума РАН ад 8 красавіка 2008 г. № 203 было зацверджана Палажэнне аб гэтай прэміі. На чарговым сумесным пасяджэнні прэзідыумаў РАН і НАН Беларусі, якое адбылося 15 красавіка 2011 г. у г. Мінску (Рэспубліка Беларусь), была зацверджана новая рэдакцыя Палажэння аб прэміі, згодна з якой прысуджаецца тры прэміі: у галіне прыродазнаўчых; тэхнічных; гуманітарных і сацыяльных навук. Памер кожнай прэміі усталёўваецца роўным 10 000 даляраў ЗША. У конкурсе на суісканне прэмій могуць удзельнічаць расійскія і беларускія навукоўцы, якія з'яўляюцца грамадзянамі Расійскай Федэрацыі і Рэспублікі Беларусь і працуюць у навуковых арганізацыях РАН і НАН Беларусі.
Палажэнне аб прэміях, якія прысуджаюцца Расійскай акадэміяй навук і Нацыянальнай акадэміяй навук Беларусі за выдатныя навуковыя вынікі, атрыманыя ў ходзе сумесных даследаванняў
Парадак прадстаўлення работ на суісканне прэмій РАН і НАН Беларусі 2018 года
Зацверджана пастановай Прэзідыума Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі і Прэзідыума Расійскай акадэміі навук ад 15 красавіка 2011 г. №25/74
Прэмія названая ў гонар выдатнага вучонага, акадэміка, віцэ-прэзідэнта Расійскай акадэміі навук, старшыні Сібірскага аддзялення РАН, замежнага члена Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Валянціна Афанасьевіча Капцюга. Прэмія заснаваная з мэтай заахвочвання даследчыкаў Рэспублікі Беларусь і Расійскай Федэрацыі за дасягненне выдатных вынікаў пры выкананні сумесных навуковых даследаванняў у рамках міждзяржаўных праграм, а таксама за сумесныя навуковыя працы, навуковыя адкрыцці і вынаходкі, якія маюць важнае значэнне для навукі і практыкі. Прэмія прысуджаецца ад імя Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі і Сібірскага аддзялення РАН штогод, пачынаючы з 1999 года, прэзідыумамі НАН Беларусі і СА РАН па чарзе.
(в редакции постановления Президиума Национальной академии наук Беларуси от 23 июля 2019 г. № 38 и постановления Президиума Сибирского отделения Российской академии наук от 27 июня 2019 г. № 229)
Премия имени выдающегося ученого, академика Валентина Афанасьевича Коптюга, вице-президента Российской академии наук, председателя Сибирского отделения РАН, иностранного члена Национальной академии наук Беларуси, учреждена с целью поощрения исследователей Республики Беларусь и Российской Федерации за достижение выдающихся результатов при выполнении совместных научных исследований в рамках межгосударственных программ, а также за совместные научные труды, научные открытия и изобретения, имеющие важное значение для науки и практики.
Премия от имени Национальной академии наук Беларуси и Сибирского отделения РАН присуждается ежегодно, начиная с 1999 года, президиумами НАН Беларуси и СО РАН поочередно и в порядке, определенном настоящим Положением.
Премия присуждается за лучшую совместную научную работу, открытие или изобретение, а также за серию совместных научных работ по единой тематике, имеющих большое научное или практическое значение, выполненных в рамках согласованных договором о сотрудничестве НАН Беларуси и СО РАН направлений. За совместные работы, выполненные вне рамок договора о сотрудничестве, премия присуждается в исключительных случаях.
Размер премии эквивалентен 5000 долларов США. Денежная часть премии делится поровну между соавторами работы.
Премия выплачивается Национальной академией наук Беларуси членам авторского коллектива – резидентам Республики Беларусь в белорусских рублях. Сумма в белорусских рублях, подлежащих выплате, определяется по курсу Национального банка Республики Беларусь на дату принятия решения о присуждении премии.
Премия выплачивается Сибирским отделением РАН членам авторского коллектива – резидентам Российской Федерации в российских рублях. Сумма в российских рублях, подлежащих выплате, определяется по курсу Центрального банка Российской Федерации на дату принятия решения о присуждении премии.
На соискание премии могут быть представлены совместные работы, завершенные или опубликованные в течение трех лет, предшествовавших году присуждения премий. При представлении совместных работ выдвигаются лишь ведущие авторы в коллективе не более 10 человек. При этом в коллективных работах каждая страна должна быть представлена не менее, чем двумя учеными.
Разделение премии между двумя и более представленными работами не допускается.
Присуждение премии имени академика В.А.Коптюга приурочивается к его дню рождения – 9 июня. О предстоящем конкурсе Национальная академия наук Беларуси и Сибирское отделение РАН ежегодно дают объявления в газетах "Навука" и "Наука в Сибири" не позднее 1 января очередного года.
Конкурс, не проведенный в сроки, считается несостоявшимся и перенесению не подлежит.
Право выдвижения кандидатов на соискание премии представляется: академикам и членам-корреспондентам, работающим в Национальной академии наук Беларуси или в Сибирском отделении РАН; ученым советам научных учреждений НАН Беларуси и СО РАН; проблемным научным советам НАН Беларуси и объединенным ученым советам (ОУС) СО РАН по направлениям науки, ученым советам высших учебных заведений; научно-техническим советам государственных комитетов, министерств, ведомств Республики Беларусь; техническим советам промышленных предприятий, конструкторским бюро регионов Сибири.
Организации или отдельные лица, выдвинувшие кандидата на соискание премии, обязаны не позднее, чем за три месяца до даты присуждения представить в президиумы НАН Беларуси или СО РАН с надписью "на соискание премии имени академика В.А.Коптюга" следующие документы:
Научная оценка всех поступивших на конкурс работ и рекомендации кандидатов для присуждения премии производятся экспертными комиссиями, роль которых выполняют бюро отделений НАН Беларуси или объединенные ученые советы СО РАН по соответствующим направлениям науки.
Каждая поступившая на конкурс работа изучается членами экспертных комиссий на предмет соответствия требованиям настоящего Положения, после чего работы направляются на отзыв не менее чем двум ведущим специалистам в соответствующей области. По получении отзывов работы обсуждаются в экспертных комиссиях, после чего все работы, соответствующие условиям конкурса, включаются в бюллетени для тайного голосования.
Экспертные комиссии правомочны принимать решения, если на заседании присутствует не менее 2/3 списочного состава членов комиссии. Работы представляются на следующий этап конкурса, если они получили простое большинство голосов списочного состава членов комиссии.
Члены экспертных комиссий, являющиеся соискателями премии, не имеют права участия в рецензировании, обсуждении и голосовании по всем рассматриваемым работам. Они автоматически выбывают из состава комиссий до следующего конкурса.
Экспертные комиссии представляют материалы о проведении конкурса на рассмотрение президиумов НАН Беларуси или СО РАН не позднее, чем за месяц до установленной даты присуждения премии. Материалы должны включать: протокол заседания экспертной комиссии, протокол счетной комиссии; список работ, представленных на конкурс; все представленные на конкурс работы, рецензии на них, сведения об авторах.
Перед обсуждением рекомендаций экспертных комиссий проверяется соблюдение настоящего Положения, и в случае нарушения условий конкурса материалы возвращаются в экспертные комиссии для нового рассмотрения.
Президиумы НАН Беларуси или СО РАН обсуждают выдвинутые экспертными комиссиями работы и кандидатуры для присуждения премии.
Решения президиумов по указанному вопросу принимаются тайным голосованием. В бюллетени для тайного голосования включаются только те работы и кандидатуры, которые выдвинуты экспертной комиссией.
Решения считаются принятыми, если за них голосовало простое большинство членов соответствующего Президиума, присутствующих на заседании.
Докладчиками на заседаниях Президиума являются председатели экспертных комиссий или замещающие их лица.
Работы, за которые премия не присуждена, возвращаются соискателям.
Лицам, удостоенным премии, выдается диплом, подписанный Председателем Президиума НАН Беларуси и Председателем Сибирского отделения РАН, выполненный с применением алюминотипии, и настольная медаль, которые вручаются на годичном Общем собрании членов академии наук проводившей конкурс стороны.
Денежное содержание премии выплачивается лауреатам из соответствующих фондов Сибирского отделения РАН и средств республиканского бюджета, выделяемых на обеспечение уставных функций Национальной академии наук Беларуси.
25 июня 1998 г.
У 2014 годзе кіраўніцтва Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі і прэзідэнт Фонду падтрымкі адукацыі і навукі акадэмік Ж.І. Алфёраў прынялі рашэнне аб заснаванні спецыяльнай сумеснай прэміі з мэтай падтрымкі і стымулявання працы маладых навукоўцаў Рэспублікі Беларусь. Прэміі прысуджаюцца штогод маладым (да 35 гадоў па стане на 1 студзеня конкурснага года) навукоўцам Рэспублікі Беларусь за навуковыя працы і вынаходкі, якія маюць важнае значэнне для фундаментальнай і прыкладной навукі. У 2014 і 2015 гадах прэміі прысуджаліся па адной намінацыі ў галіне прыродазнаўчых навук. З 2016 года прэміі прысуджаюцца па трох намінацыях у наступных галінах:
Палажэнне аб прэміях Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі і Фонду падтрымкі адукацыі і навукі (Алфёраўскага фонду) для маладых навукоўцаў.
Форма прадстаўлення заяўкі
Зацверджана Пастановай Прэзідыума Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі 05.06.2014 № 33 (у рэдакцыі пастановы Прэзідыума Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі 09.08.2017 № 55)
Прэмія названая ў гонар выдатнага беларускага навукоўца-фізіка-акадэміка Фёдара Іванавіча Фёдарава (19.06.1911-13.10.1994), стваральніка прызнанай міжнароднай навуковай супольнасцю беларускай навуковай школы фізікаў-тэарэтыкаў. Прэмія імя акадэміка Ф.і. Фёдарава заснавана Прэзідыумам Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ў 2002 годзе (пастанова ад 24 кастрычніка 2002 г. № 58) і прысуджаецца адзін раз у тры гады за лепшую навуковую працу (цыкл работ), якая ўносіць буйны ўклад у развіццё фізіка-матэматычных навук — за стварэнне і развіццё новага навуковага напрамку, адкрыццё новых з'яў і заканамернасцяў, распрацоўку новых прынцыпаў і метадаў, атрыманне новых ведаў, якія складаюць аснову прагрэсіўных тэхналогій і т.д. па выніках конкурснага адбору прысуджаецца адна прэмія асобнай асобе або групе асоб (не больш за 3), якія працуюць у навуковых арганізацыях і ВНУ Рэспублікі Беларусь. У 2011 годзе, да 100-годдзя акадэміка Ф.І. Фёдарава, праведзены юбілейны конкурс, для якога была ўведзена дадаткова адна міжнародная прэмія з колькасцю міжнароднага аўтарскага калектыву да 6-ці чалавек.
Утверждено постановлением Президиума Национальной академии наук Беларуси от 24 октября 2002 г. № 58 (в редакции постановлений Президиума Национальной академии наук Беларуси от 24.08.2007 № 39, от 11.10.2016 № 45, от 27.12.2019 № 69)
Премия имени выдающегося белорусского ученого-физика академика Федора Ивановича Федорова (в дальнейшем – Премия) присуждается за лучшую научную работу (цикл работ), вносящую крупный вклад в развитие физико-математических наук – создание и развитие нового научного направления, открытие новых явлений и закономерностей, разработка новых принципов и методов, получение новых знаний, составляющих основу прогрессивных технологий и т.д.
Премия (одна) присуждается один раз в три года в канун дня рождения Ф.И.Федорова (19 июня). Размер денежной части Премии составляет 20 базовых ставок (на дату принятия решения о присуждении Премии). Выплата денежной части Премии осуществляется равными долями за счет средств централизованного фонда Национальной академии наук Беларуси и внебюджетных средств государственного научного учреждения «Институт физики имени Б.И.Степанова Национальной академии наук Беларуси».
Премия присуждается отдельным лицам или группам сотрудников (не более трех), работающим в научных организациях и вузах Республики Беларусь и внесшим определяющий вклад в выдвигаемые работы. Лауреатам Премии в торжественной обстановке вручаются именные дипломы и нагрудные знаки Премии имени академика Ф.И.Федорова.
На соискание Премии могут быть выдвинуты научные работы или циклы работ по единой тематике, имеющие большое научное и (или) практическое значение и опубликованные не позже, чем за 1 год до истечения срока представления работ на конкурс.
Работы, ранее удостоенные Государственной премии Республики Беларусь и премий Национальной академии наук Беларуси, на соискание Премии имени академика Ф.И.Федорова не принимаются.
Право выдвижения работ на Премию предоставляется:
Организации и лица, выдвинувшие кандидатов на соискание Премии, должны до 1 марта представить в Отделение физики, математики и информатики НАН Беларуси следующие материалы (в общей папке или в переплете):
Премия присуждается решением Президиума НАН Беларуси на основании рекомендаций, представляемых Бюро Отделения физики, математики и информатики НАН Беларуси.
Отбор работ, рекомендуемых на Премию, осуществляется ОФМИ НАН Беларуси на конкурсной основе. Для этого Бюро Отделения создает конкурсную комиссию. Каждую выдвинутую работу конкурсная комиссия направляет на экспертное заключение двум высококвалифицированным специалистам по тематике работы.
Решение конкурсной комиссии принимается по итогам тайного голосования простым большинством голосов при присутствии на заседании не менее 2/3 членов комиссии. Итоги конкурса рассматриваются на заседании Бюро Отделения физики, математики и информатики НАН Беларуси в присутствии не менее 2/3 его состава.
Рекомендации и предложения Бюро Отделения направляются в Президиум НАН Беларуси до 1 мая года присуждения Премии.
Документы по выдвижению и рецензированию работ, удостоенных Премии, и материалы их обсуждения хранятся в архиве НАН Беларуси.
Прэміі названыя ў гонар выдатнага вучонага, заснавальніка сусветна вядомай беларускай навуковай школы ў галіне цепла - і масаабмену акадэміка Аляксея Васільевіча Лыкава (29.09.1910-28.06.1974). Прэміі імя акадэміка А.В. Лыкава заснаваны Прэзідыумам Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ў 2003 годзе (пастанова ад 30 мая 2003 г. № 52) і прысуджаюцца адзін раз у два гады за навуковыя працы, якія ўносяць буйны ўклад у развіццё тэарэтычных і эксперыментальных даследаванняў па праблемах пераносу энергіі і рэчыва, адкрыццё і апісанне заканамернасцяў з'яў і працэсаў цяпло- і массопереноса ў прыродных і тэхнічных аб'ектах, асяроддзях рознага агрэгатнага стану пры наяўнасці фазавых і хімічных ператварэнняў, разнастайных знешніх уздзеяннях, якія складаюць аснову новых высокаэфектыўных цепламасаабменных тэхналогій і абсталявання для народнай гаспадаркі.
Па выніках конкурснага адбору прысуджаюцца дзве прэміі (адна айчынным навукоўцам і адна міжнароднаму калектыву аўтараў).
Прэмія айчынным навукоўцам прысуджаецца асобным асобам або групе супрацоўнікаў (не больш за тры), якія працуюць у навуковых, навукова-вытворчых арганізацыях і ВНУ Рэспублікі Беларусь і якія ўнеслі вызначальны ўклад пры выкананні вылучаемай працы.
Прэмія міжнароднаму калектыву аўтараў прысуджаюцца калектывам навукоўцаў замежных краін і Рэспублікі Беларусь (таксама не больш за тры) за ўклад у развіццё творчай спадчыны А.В. Лыкава, сумесныя асноватворныя работы па праблемах цепла - і масапераносу.
Утверждено постановлением Президиума Национальной академии наук Беларуси от 30 мая 2003 г. № 52 (в редакции постановлений Президиума Национальной академии наук Беларуси от 20.05.2004 № 40, от 28.06.2007 № 29, от 24.08.2007 № 40, от 11.10.2016 № 45, от 27.12.2019 № 69)