Оценивая место и роль Института белорусской культуры (Инбелкульта) в системе научных и образовательных структур, его деятельность, результаты и достижения, необходимо всякий раз учитывать его специфику. О специфике первого высшего научного учреждение в новейшей истории Беларуси рассказывает директор Центральной научной библиотеки НАН Беларуси Александр Груша.

Впервые Белорусский геологический фонд был образован в 1936 году, но геология начала развиваться на территории Беларуси гораздо раньше. Академик НАН Беларуси Анатолий Махнач выделяет три основных этапа геологического изучения территории нашей страны.

Об истории появления белорусов в регионе, их обычаях, а также о знаменитых белорусах в Сибири рассказывает главный редактор научно-исторического журнала «Сибирский Архив», доктор исторических наук Владислав Кокоулин.

Алег Антонавіч Яноўскі прыкіпеў душой да гісторыі БДУ паўстагоддзя назад, калі яго яшчэ студэнтам далучылі да збору матэрыялаў да 50-годдзя ўніверсітэта. Пасля заканчэння гістарычнага факультэта малады даследчык пачаў ствараць Музей гісторыі БДУ. Ён адкрыўся ў 1977 годзе і стаў ці не першым універсітэцкім музеем на прасторах саюза. А Алег Антонавіч дагэтуль па крупінках узнаўляе велічную гісторыю роднага ўніверсітэта. Алег Антонавіч гаворыць, што менавіта ў гэтых сценах зарадзілася ідэя стварэння Інстытута беларускай культуры (Інбелкульта). У канцы 1928 года ѐн быў ператвораны ў Беларускую акадэмію навук.

Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт, вядучая ВНУ ў нацыянальнай сістэме адукацыі, афіцыйна пачаў працу 30 кастрычніка 1921 года - 100 гадоў таму. У 1922 годзе супрацоўнікі БДУ склалі кадравую аснову Інстытута беларускай культуры, ператворанага ў 1928 годзе ў Беларускую акадэмію навук.

Буквально несколько дней назад на месторождении в области Речицы белорусские нефтяники добыли 140-миллионную тонну нефти, начиная с открытия первых промышленных притоков в 1964 году. Цифра выглядит внушительно для Беларуси. Но, для сравнения, в России только в 2020 году добыли более 550 миллионов тонн. То есть нефть в нашей стране есть, но есть и нюансы. Вот в них мы и попробуем разобраться вместе с Мариной Землянко, научным сотрудником Речицкого краеведческого музея.

13 кастрычніка 1928 года пастановай ЦВК і СНК БССР Інбелкульт рэарганізаваны ў Акадэмію навук Беларускай ССР.

География учит: Вильно и Белосток - города белорусские. Именно к таким выводам уверенно пришел первый в Беларуси профессор географии Аркадий Антонович Смолич. Он появился на свет 130 лет назад, 29 сентября 1891 года, в деревне Бацевичи, что ныне в Кличевском районе Могилевской области. Профессорские регалии вряд ли даже снились в детстве мальчику из скромной семьи сельского дьякона, которому суждено было прожить бурную, полную извилистых поворотов жизнь, путеводной звездой в которой оказалась весьма популярная в начале ХХ века наука география.

Да 100-годдзя БДУ ў сталіцы запусцілі экскурсійны маршрут №100. Унутры салона аўдыягід раскажа пра 12 малавядомых фактаў з гісторыі БДУ. Так, на прыпынку "Дом друку" пасажыры даведаюцца аб ролі БДУ ў станаўленні Акадэміі навук Беларусі.

30 кастрычніка Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт будзе адзначаць 100-гадовы юбілей. Нядаўна сцяг БДУ пабываў на самай высокай вяршыні Еўропы — гары Эльбрус. Гістарычны факультэт вельмі даўно і карпатліва рыхтуецца да 100-годдзя БДУ, усім калектывам тут вывучаюць спадчыну выкладчыкаў, прафесараў, вучоных, якія пачыналі будаваць універсітэт. Пэўны матэрыял сабраўся пра заолага Анатоля Уладзіміравіча Фядзюшына, заснавальніка беларускай заалагічнай школы, заалагічных музеяў пры БДУ і Акадэміі навук БССР.

Чтобы найти сокровища, необязательно отправляться на необитаемый остров, а вот в Институт экспериментальной ботаники Национальной академии наук заглянуть точно стоит, ведь именно здесь хранится гербарий, который признан национальным достоянием нашей республики. Его уникальность не в количестве экземпляров, а в разнообразии флоры Беларуси.

11 верасня 1855 года нарадзіўся Еўдакім Раманавіч Раманаў, беларускі этнограф, фалькларыст, археолаг. 10 том яго "Беларускага зборніка" выдаў Інбелкульт.

В статье рассматривается трансформация социально-демографических характеристик аспирантов Академии наук БССР в послевоенное десятилетие. Автором показаны тенденции развития системы подготовки кадров в АН БССР. Проанализированы национальный и гендерный состав аспирантуры, уровень партийности, выявлены и систематизированы факторы, оказавшие влияние на их динамику.

Ученый-исследователь, трижды мастер спорта, чемпион СССР и БССР по военно-прикладным искусствам, начальник белорусской антарктической экспедиции, отец семейства… Корреспондент газеты «Вечерний Минск» пообщалась с главным полярником страны Алексеем Гайдашовым.

"Работа палярнікаў у Антарктыдзе — рамесная, карпатлівая, фізічна цяжкая, і слабы там проста не выжыве», — кажа нязменны кіраўнік усіх беларускіх антарктычных экспедыцый Аляксей ГАЙДАШОЎ."

21 жніўня 1911 года адкрыта Мінская земская балотная даследчая станцыя, на базе якой быў створаны Усесаюзны НДІ балотнай гаспадаркі, будучы Інстытут меліарацыі НАН Беларусі.

21 августа 1911 года была создана Минская земская болотная исследовательская станция. В 1930 году на ее основе создается Всесоюзный НИИ болотного хозяйства, будущий Институт мелиорации НАН Беларуси.

У адным са сваіх "давераснёўскіх" вершаў будучы народны паэт Беларусі Максім Танк зазначаў, што "скрыпачоў і паэтаў" у ягонай краіне больш, чым каласоў. Заходняя Беларусь, нягледзячы на ўвесь уціск, які чынілі тагачасныя ўлады супраць беларусаў і іх культуры, была месцам сапраўднага росквіту нацыянальнага мастацтва, дзе жылі і тварылі, насуперак усім неспрыяльным абставінам, дзясяткі выдатных літаратараў, мастакоў, кампазітараў і музыкаў. Якімі былі іх лёсы, і як сёння ўшаноўваецца памяць творцаў у мясцінах, звязаных з іх жыццѐвымі шляхамі? Сапраўды легендарным сярод мастакоў Заходняй Беларусі па праве лічыцца Язэп Драздовіч, яки плённа супрацоўнічащ з Інстытутам беларускай культуры (папярэднікам Акадэміі навук БССР),

Артистично, с демонстрацией опытов. Именно так читал свои лекции студентам известный ученый Николай Прилежаев, один из основателей Института химии АН БССР и его первый директор. Кафедру органической химии в БГУ он возглавил в 1924-м. Что привело в Минск профессора с мировым именем? И какое значение это имело для молодой республики?

Для формирования общего научно-технологического пространства Беларуси и России уже реализовано более 50 программ. Об этом сообщил на полях VIII Форума регионов глава Госкомитета по науке и технологиям Беларуси Александр Шумилин

Падчас акупацыі Беларусі варварскімі метадамі знішчаліся і раскрадаліся ўстановы навукі і культуры, была знішчана Беларуская акадэмія навук.

О том, какие здания столицы стойко пережили Великую Отечественную войну и помнят 9 мая 1945 года, — в материале корреспондента агентства «Минск-Новости».

5 июня 1969 года отдел механики полимеров АН БССР преобразован в Институт механики металлополимерных систем АН БССР.

100 гадоў таму ў цяплушцы — таварным вагоне Якуб Колас разам з жонкай, сынамі і двума козамі вяртаўся на радзіму, якую яго сям’я вымушана была пакінуць у сувязі з ваеннымі падзеямі. У 1920-ыя гады ў Мінску на базе Навукова-тэрміналагічнай камісіі пачаў працу Інстытут беларускай культуры. Колас быў яго дзейным супрацоўнікам. А ў 1928 годзе, калі Інбелкульт быў рэарганізаваны ў Беларускую Акадэмію навук, Колас зацверджаны яе правадзейным членам, а з 1929 віцэ—прэзідэнтам (на гэтай пасадзе ён працаваў да апошніх дзён жыцця).

15 траўня ў Дзяржаўным літаратурна-мемарыяльным музеі Якуба Коласа адкрылася часовая экспазіцыя "Туды, на захад!" (Абаянь - Мінск) да 100-годдзя вяртання паэта ў БССР. Прадстаўлены на экспазіцыі і матэрыялы пра навуковую дзейнасць Коласа ў Інбелкульце, Акадэмі навук.

Ідэя беражлівых адносінаў да прыроды прысутнічала на ўсіх гістарычных этапах развіцця беларускага народа. Але на працягу XX стагоддзя пад уплывам урбанізацыі і індустрыялізацыі экалагічная свядомасць змянілася. Штуршок першым грамадскім прыродаахоўным ініцыятывам дало рашэнне прэзідыума Акадэміі навук БССР аб стварэнні Камісіі па ахове прыроды.

Часовая экспазіцыя «Туды, на захад!» (Абаян — Мінск)» будзе разгорнута ў Дзяржаўным літаратурна-мемарыяльным музеі Якуба Коласа 15 мая 2021 года а 16-й гадзіне і прысвечана 100-годдзю вяртання Якуба Коласа ў Беларусь. У часовай экспазіцыі будуць прадстаўлены матэрыялы аб педагагічнай дзейнасці Якуба Коласа на Куршчыне, у Белпедтэхнікуме, Беларускім дзяржаўным універсітэце, настаўніцкіх курсах у Слуцку, навуковай дзейнасці ў Інбелкульце, Акадэміі навук, рукапісы і фотаздымкі пісьменніка, выданні твораў розных гадоў.

У кастрычніку 1928 г., калі рэарганізавалі Інбелкульт у Беларускую Акадэмію Навук, Я. Карскага нават не абралі яе "ганаровым сябрам".

У будучай акадэміі навук Беларусі - Інбелкульце адбываліся рознатэматычныя діскусіі. Залічвалі тут акадэміка Карскага і да чарнасоценцаў, і да манархістаў.

Всеволод Макарович Игнатовский, которому 19 апреля исполнилось бы 140 лет со дня рождения, прожил неимоверно бурную, исполненную контрастных перемен, но такую короткую — всего 49 лет — жизнь. Успел же он сделать за одни только 1920-е годы фантастически много — нарком просвещения БССР в самые судьбоносные для белорусской культуры и образования годы, один из создателей Белорусского государственного университета, наконец, первый президент первой в белорусской истории Академии наук.

Адзін з самых таямнічых і багатых асабістых фондаў, які захоўваецца ў Беларускім дзяржаўным архіве-музеі літаратуры і мастацтва, гэта фонд крытыка Лукаша Бэндэ. Імя, якое стала ў гісторыі нашай літаратуры злавесным сімвалам. Ёсць там і ліст ад 23 мая 1956 года, да Дзмітрыя Захаравіча Бародзіча, навуковага супрацоўніка Інстытута літаратуры Беларускай акадэміі навук.

17 апреля 1932 года в Минске основан Центральный ботанический сад НАН Беларуси.

29 сакавіка спаўняецца 90 гадоў з дня заснавання Інстытута літаратуры ў сістэме НАН Беларусі.

Янка Купала і Якуб Колас - два галоўных імені ў гісторыі беларускай літаратуры. Таму нядзіўна, што імёнамі гэтых двух пісьменнікаў названы ўстановы, якія даследуюць мову і літаратуру. Інстытут мовазнаўства НАН Беларусі адзначыў 90-гадовы юбілей у 2019 годзе. Сёлета такое ж свята наступіла для Інстытута літаратуразнаўства.

10 студзеня 1921 года створана Навукова-тэрміналагічная камісія. На яе базе 30 студзеня 1922-га заснаваны Інстытут беларускай культуры.

Сёлета спаўняецца 90 гадоў з часу заснавання Інстытута эксперыментальнай батанікі імя В. Ф. Купрэвіча НАН Беларусі.

13 лістапада 1930 года заснаваны Інстытут лесу НАН Беларусі.

13 ноября 2020 года Институт леса НАН Беларуси отмечает свое 90-летие.

Сто гадоў таму ў верасні—кастрычніку 1920 года вакол беларускіх зямель разыгралася сапраўдная драма — у Рызе паміж Расіяй і Польшчай пачаліся перагаворы аб аддзяленні на карысць апошняй часткі тэрыторый Беларусі. У віры падзей апынуўся Аляксандр Чарвякоў — першы кіраўнік савецкай рэспублікі. Пад яго кіраўніцтвам Беларусь, якая не мела да рэвалюцыі ні адной вышэйшай навучальнай установы, займела іх чатыры, і Акадэмію навук, і шэраг іншых устаноў.

Исторические пути к современной Гродненской области были длинными и извилистыми. 20 сентября 1944 года Указом Президиума Верховного Совета СССР были образованы три новые белорусские области: Бобруйская, Гродненская и Полоцкая. До наших дней сохранилась лишь Гродненская область. В рамках Гродненской области к 70-м годам ХХ века были сформированы современные системы здравоохранения, образования и научной деятельности, включая три университета и научные институты НАН Беларуси.

110 гадоў таму 17 верасня нарадзілася першы старшыня Вярхоўнага Савета БССР Надзея Грэкава. Суровыя выпрабаванні прынесла вайна. Грэкава — сакратар Казанскага гаркама партыі. 19 ліпеня ў Казані ў яе адбылася першая сустрэча з акадэмікам Ота Шмітам, вядомым палярнікам, якому была даручана эвакуацыя навуковых устаноў, 23 ліпеня Казань ужо сустракала першыя эшалоны з людзьмі, абсталяваннем, а гэта 33 навуковыя ўстановы, 5 тысяч навуковых супрацоўнікаў Акадэміі навук СССР з сем'ямі, сярод іх 39 акадэмікаў, 44 члены-карэспандэнты, 17 НДІ з Масквы, Ленінграда, Прэзідыума Акадэміі навук СССР, Акадэміі навук Беларусі.

5 жніўня 1975 года Нацыянальная акадэмія навук Беларусі ўзнагароджана ордэнам Дружбы народаў.

Даследаванне культуры ў яе рэгіянальных праявах мае важнае яўляючыся неад емнаи часткай культуры этнасу ў цэлым, рэгіянальная культура яскрава адлюстроўвае яе асаблівыя рысы. Усходняе Палессе — унікальны рэгіён Беларусі са сваімі адметнасцямі. Мэта дадзенага артыкула — прасачыць гісторыю этналагічнага вывучэння традыцыйнай матэрыяльнай культуры беларусаў Усходняга Палесся ў другой палове ХХ — пачатку ХХІ стст.

Імклівае вызваленне Беларусі летам 1944 г. паставіла перад беларускімі вучонымі пытанне вяртання і разгортвання працы Акадэміі навук на ўласнай зямлі - у Мінску. Аднак працэс звароту на практыцы апынуўся не такім лёгкім. У прыватнасці, Бібліятэка АН БССР і большаячастка абсталявання інстытутаў і лабараторый была разрабавана і вывезена акупантамі.

Правительство рассчитывает на постепенное восстановление пострадавших секторов экономики летом 2020 года. За счет чего произойдет восстановление и как будет развиваться экономика в ближайшей пятилетке — об этом в интервью рассказал министр экономики Александр Червяков. Параллельно укреплению традиционной промышленности министерство активно работает с НАН Беларуси над созданием инновационных предприятий.

В истории каждого учреждения есть периоды, делающие дальнейшее его существование, рост и развитие необратимыми, вопреки всем испытаниям. В истории Центральной научной библиотеки НАН Беларуси, которой в этом году исполнилось 95 лет, таким периодом стали сложные и противоречивые 1929-1941 гг. Об истории библиотеки в период стремительного роста ее фондов, развития широкой сети филиалов и первых утрат в период репрессий рассказывает директор ЦНБ НАН Беларуси Александр Груша.

Почти 90 лет Центральный ботанический сад НАН Беларуси делит с городом радости и печали. Время Великой Отечественной войны не было исключением. Саду не было и 10 лет, когда на Минск упали первые бомбы.

17 апреля 1932 года в Минске основан Центральный ботанический сад НАН Беларуси.

Сёлета споўнілася 120 гадоў з дня нараджэння выхаванца нашай акадэміі Гаўрылы Іванавіча Гарэцкага. Дарэчы, дзякуючы намаганням гэтага навукоўца, у Горках засталася вышэйшая навучальная ўстанова.

Знакаміты беларускі навуковец Гаўрыла Гарэцкі нарадзіўся 10 красавіка 1900 году ў вёсцы Малая Багацькаўка Мсьціслаўскага павету ў сям’і Івана і Еўфрасінні Гарэцкіх. У нашай гісторыі ён ведамы як геолаг, географ, эканаміст, адзін з заснавальнікаў і акадэмік Беларускай акадэміі навук, дырэктар Беларускага навукова-даследчага інстытуту сельскай і лясной гаспадаркі, заслужаны дзеяч навукі Беларусі. З яго сям’і выйшаў і вядомы беларускі пісьменнік Максім Гарэцкі — старэйшы брат Гаўрылы.