У Цэнтры фатонікі і фотахіміі малекул Інстытута фізікі імя Б.І. Сцяпанава НАН Беларусі метадамі лазернай кінетычнай спектраскапіі даследуюцца працэсы і рэакцыі ў тканках чалавека з удзелам малекулярнага кіслароду. Пры гэтым галоўная ўвага надаецца яго рэакцыі з малекуламі гемаглабіну, міяглабіну і цытахром з аксідазы. Сумеснымі намаганнямі гэтых гембялкоў забяспечваецца як дастаўка малекулярнага кіслароду з навакольнага асяроддзя ў клеткі тканак, так і рэакцыя аднаўлення малекулы кіслароду да вады. Большасць жывых арганізмаў выкарыстоўваюць гэтую рэакцыю для атрымання энергіі. Акрамя таго, у Цэнтры вядуцца даследаванні малекулярнага кіслароду ў яго ўзбуджаным сінглетным стане. Гэтая актыўная форма кіслароду адыгрывае ключавую ролю ў працэсах, якія праходзяць пры фотадынамічным разбурэнні пухлінных клетак. Для прамога назірання за малекуламі сінглетнага кіслароду ў Інстытуце фізікі створаны высокаадчувальны лазерны дазіметр, які дазваляе адсочваць з’яўленне і знікненне гэтай актыўнай формы кіслароду ў працэсе фотадынамічнай тэрапіі.

Даследаванні дадзенай тэмы актуальныя для вучоных усяго свету. Лаўрэатамі Нобелеўскай прэміі па медыцыне і фізіялогіі ў 2019 годзе сталі брытанец сэр Пітэр Рэткліф і амерыканцы Уільям Келін-малодшы і Грэг Семенца. Прэмію прысудзілі за высвятленне рэакцыі жывёльных клетак на змяненне ўзроўню кіслароду ў навакольным асяроддзі і механізм іх адаптацыі да дэфіцыту кіслароду. Вучоныя ўстанавілі малекулярны механізм, які рэгулюе актыўнасць генаў у адказ на розныя ўзроўні кіслароду. Даследаванні вучоных могуць дапамагчы ў распрацоўцы новых стратэгій у барацьбе з анеміяй, ракам і іншымі цяжкімі хваробамі.

Намеснік загадчыка Цэнтрам Марына Пархоц,
вядучы навуковы супрацоўнік Цэнтра фатонікі і фотахіміі малекул
Інстытута фізікі імя Б.І. Сцяпанава НАН Беларусі Сяргей Лепяшкевіч