Нацыянальная акадэмія навук Беларусі

КІЛІН Сяргей Якаўлевіч

КІЛІН Сяргей Якаўлевіч

Сяргей Якаўлевіч Кілін (н. 18.05.1952, г. Гомель), фізік. Акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (2014; чл.-кар з 2009), замежны член Расійскай акадэміі навук (2019), доктар фізіка-матэматычных навук (1992), прафесар (2006).

Навуковыя працы па квантавай оптыцы і квантавай інфарматыцы. Распрацаваў тэорыю квантавых флуктуацый пры нелінейна-аптычных узаемадзеяннях і на яе аснове прадказаў і патлумачыў шэраг эфектаў і з'яў, якія назіраліся пры выпусканні фатонаў адзінкавымі атамамі і малекуламі ў розных асяроддзях: эфект групоўкі і антыгрупавання разначастотных фатонаў, «замарожванне» спантанага распаду ў фатонных крышталях, генерацыю сціснутых і іншых некласічных станаў у шматфатонных працэсах, узнікненне салітанападобных імпульсаў у вымушаным камбінацыйным рассейванні, квантавую няўстойлівасць дыпольнага моманту атамаў, падаўленне квантавага дынамічнага тунэлявання лазерным выпраменьваннем, аднаатамную аптычную бістабільнасць ў мікрарэзанатарах. Распрацаваў новыя метады і сістэмы для квантавых інфармацыйных тэхналогій. Прапанаваў новыя схемы і пратаколы квантавай крыптаграфіі і квантавай тэлепартацыі, даказаў перавагу кюбитового кадавання ў параўнанні з іншымі базісамі, абгрунтаваў новую меру пераблытанасці шматкубітных сістэм, прапанаваў рашэнне праблемы дэкагерэнтнаасці, якая прадстаўляе адну з асноўных перашкод на шляху стварэння квантавых працэсараў. Абгрунтаваў магчымасць стварэння квантавага кампутара і іншых квантава-інфармацыйных прылад (квантавага паўторніка, квантавай памяці) на аснове адзіночных цэнтраў "азот-вакансія" (NV-цэнтраў) у алмазе. Пад яго кіраўніцтвам створана першая ў СНД валаконна-аптычная сістэма квантавай крыптаграфіі, якая ажыццяўляе квантавае размеркаванне ключа на адлегласць да дзесяці кіламетраў на аснове генерацыі, квантавага кадавання ў часовыя інтэрвалы, перасылкі і рэгістрацыі квантавых бітаў у выглядзе аднафотанных імпульсаў.

У 2005 – 2011 г. г. – старшыня Беларускага фізічнага таварыства.

Аўтар больш за 460 навуковых прац, у т. л. 4 манаграфій.

Прэмія Ленінскага камсамола Беларусі (1982 г.) за цыкл артыкулаў «Квантавая тэорыя рэзананснага рассейвання лазернага выпраменьвання». Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь (2002 г.) за цыкл прац «Квантавая электрадынаміка і кагерэнтныя ядзерныя працэсы ў асяроддзі: квантавая і ядзерная оптыка».

Узнагароджаны медалём Ф. Скарыны (2014).

Асноўныя працы:

  1. Квантовая оптика. Поля и их детектирование. Минск, 1990.
  2. Квантовая информация // УФН. 1999. Т. 169, № 5.
  3. Quanta and information // Progress in Optics. 2001. Vol. 42.
  4. Quantum Communication and Security. Gdansk, 2006.
  5. Квантовая криптография: идеи и практика. Минск, 2007.