Нацыянальная акадэмія навук Беларусі

ВАДАП'ЯНАЎ Павел Аляксандравіч

Павел Аляксандравіч Вадап'янаў (н. 10.02.1940, в. Поўная, Карэліцкага раёна, Гродзенскай вобл.) – філосаф. Член-карэспандэнт (2009) Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, доктар філасофскіх навук (1983), прафесар (1984). Выдатнік адукацыі Рэспублікі Беларусь (1995).

Навуковыя даследаванні прысвечаны філасофіі навукі і тэхнікі, філасофіі і метадалогіі навукі, экалогіі і эвалюцыйнай біялогіі. Распрацаваў новы навуковы напрамак на аснове даследавання праблемы ўстойлівасці біясферы як фундаментальнай тэарэтычнай праблемы, у якой сканцэнтраваныя найважнейшыя светапоглядныя і метадалагічныя аспекты сучаснай навукі, якія ўдакладняюць і паглыбляюць сучасную навуковую карціну свету. Раскрыў механізмы падтрымання ўстойлівасці біясферы – наяўнасць біялагічнай разнастайнасці, дубліруючых і страхуючых механізмаў, перавага працэсаў сінтэзу над дэструкцыяй, забаронаў на біяхімічным узроўні, стабілізіруючы адбор на ўзроўні філагенезу, што дазволіла абгрунтаваць асноўныя законы эвалюцыі біясферы, якія маюць навуковае і практычнае значэнне для вызначэння стратэгіі выжывання чалавецтва. Даў абгрунтаванне экалагічных наступстваў навукова-тэхнічнага прагрэсу, выявіў яго станоўчыя і адмоўныя бакі, абгрунтаваў неабходнасць зацвярджэння новых каштоўнасных арыентацый ва ўзаемадзеянні грамадства і прыроды, раскрыў неабходнасць змены склаўшагася асабліва спажывецкага вектара развіцця на аснове аналізу канцэптуальных падстаў стратэгіі ўстойлівага развіцця, што мае вялікую практычную значнасць для вызначэння аптымальнай экалагічнай палітыкі ва ўмовах агульнапланетарнага крызісу. Прапанаваў абгрунтаванне стратэгіі дастатковага развіцця на аснове прынцыпаў біяантропацэнтрызму і залатога сячэння (пераадоленне разрыву паміж марнатраўнасцю і беднасцю ў спажыванні) як галоўнага напрамкі развіцця сучаснай цывілізацыі на шляху набліжэння да ноасфернаму стагоддзю.

Аўтар 210 навуковых прац, у тым ліку 10 манаграфій.

Прэмія акадэмій навук Украіны, Беларусі і Малдовы (1996) за манаграфію «Вялікі дзень гневу: экалогія і эсхаталогія».

Асноўныя працы:

  1. Устойчивость в развитии живой природы. Минск, 1974.
  2. Динамика биосферы и социокультурные традиции. Минск, 1987 (в соавт.).
  3. Великий день гнева: экология и эсхатология. Минск, 1993 (в соавт.).
  4. Философия и методология науки : хрестоматия. Минск, 2014 (в соавт.).
  5. Социально-экологическая проблематика в концептуальной структуре отечественной философии // Философские исследования. Минск, 2017. Вып. 4 (в соавт.).