Нацыянальная акадэмія навук Беларусі

ЗІНЧАНКА Анатоль Іванавіч

Анатоль Іванавіч Зінчанка (н. 28.11.1946, шахцёрскі пас. Шчаглоўка, Данецкай вобл., Украіна), вучоны ў галіне мікрабіялогіі і біятэхналогіі. Член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (2000), доктар біялагічных навук (1993), прафесар (2006).

Навуковыя працы ў галіне мікробнай біятэхналогіі. Выканаў даследаванні, звязаныя з мэтанакіраванай трансфармацыяй нуклеінавых кіслот і іх кампанентаў ферментамі мікраарганізмаў. Выканаў селекцыю штамаў-прадуцэнтаў нуклеінавага абмену і вывучыў заканамернасці біясінтэзу і фізіка-хімічныя ўласцівасці гэтых ферментаў, праходжанне рэакцый каталізацыі і субстратнай спецыфічнасці ферментаў у дачыненні да прыродных і мадыфікаваных нуклеатыдаў, нуклеазідаў і азоцістых падстаў. Атрыманыя дадзеныя аб сувязі структуры малекул субстратаў з ферментатыўнай актыўнасцю сталі асновай для прагназавання здольнасці ферментаў мікраарганізмаў каталізаваць рэакцыі ў шэрагу прыродных кампанентаў нуклеінавых кіслот і іх мадыфікаваных аналагаў і ацэнкі перспектыў біятэхналагічнага атрымання практычна важных злучэнняў нуклеінавай прыроды. Ажыццёўлена комплексная трансфармацыя ДНК і РНК у шэраг каштоўных злучэнняў. Ажыццёўлена вылучэнне гена бактэрыяльнай нуклеазідфасфотрансферазы і прадэманстравана яго экспрэсія ў гетэралагічнай сістэме, сканструяваныя генна-інжынерныя штамы-суперпродуценты нуклеазідфасфотрансферазы, нуклеазідфосфарылаз і лізіл-тРНК-сінтэтазы-ферментаў, неабходных для атрымання лекавых субстанцый. Распрацаваны сумесна з Інстытутам біяарганічнай хіміі НАН Беларусі і ўкаранёны ў вытворчасць арыгінальныя хіміка-ферментатыўныя тэхналогіі атрымання лекавых субстанцый высокаэфектыўных айчынных процівапухлінных прэпаратаў "Лейкладін" (2003) і "Флударабел" (2006).

Аўтар больш за 250 навуковых прац, 30 аўтарскіх пасведчанняў на вынаходствы і патэнтаў.

Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь 2004 года ў галіне навукі і тэхнікі.

Асноўныя працы:

  1. Основы молекулярной биологии вирусов и антивирусной терапии. Мн.: Вышэйшая школа, 2005 (совм. с Д.А. Парулем).
  2. An universal biocatalyst for the preparation of base- and sugar-modified nucleosides via an enzymatic transglycosylation (в соавт.) // Helvetica Chimica Acta. 2002. Vol.85, No.7.
  3. Получение рекомбинантной нуклеозидфосфотрансферазы Erwinia herbicola и ее применение для синтеза аденинарабинозид-5'-монофосфата (в соавт.) // Доклады НАН Беларуси. 2006. Т.50, №2.
  4. A comparison of enzymatic phosphorylation and phosphatidylation of b-L- and b-D-nucleosides (в соавт.) // Biotechnology Letters. 2007. Vol. 29, No.4.
  5. Application of Streptomyces netropsis phospholipase D for synthesis of phosphatidylserine (в соавт.) // Biotechnology, Biodegradation, Water and Foodstuffs / Eds. G.E. Zaikov and L.P. Krylova. NY: Nova Science Publishers, Inc. 2009.