Нацыянальная акадэмія навук Беларусі

КУПЧЫНАЎ Барыс Іванавіч

Барыс Іванавіч Купчынаў (19.06.1935, Мінск – 23.06.2009), вучоны ў галіне матэрыялазнаўства, трэння і зносу ў машынах. Член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (1986), доктар тэхнічных навук (1976), прафесар (1989). Заслужаны вынаходнік БССР.

Работы ў галіне трэння і зносу цвёрдых тэл, фізікі і механікі кампазіцыйных матэрыялаў на аснове палімераў, матэрыялазнаўства ў машынабудаванні. Заклаў навуковыя асновы кіравання фрыкцыйнымі характарыстыкамі матэрыялаў пры трэнні шляхам фарміравання ў зоне кантакту міжфазных слаёў вадкакрысталічнай структуры. Стварыў новы клас антыфрыкцыйных матэрыялаў накіраваным змяненнем структуры макрамалекул драўніны, распрацаваў канструктыўна-тэхналагічныя параметры іх вытворчасці, развівае навуковы напрамак, звязанае з вывучэннем трыбалогіі вадкіх крышталяў у тэхнічных і біялагічных вузлах трэння. Гэтыя вынікі ўносяць карэнныя змены ў існуючыя ўяўленні аб механізме трэння суставаў і вырашаюць фундаментальныя праблемы ў галіне трыбалогіі. На базе вывучэння механізму трэння суставаў былі створаны прынцыпова новыя метады і лекавыя прэпараты для лячэння артрытаў і артрозаў. Адзін з такіх прэпаратаў асвоены НВРУП "Дыялек" пад фірмовай назвай "Дыасінол". Стварыў імпартазамяшчальныя экалагічна чыстыя фрыкцыйныя матэрыялы і змазачных-астуджальныя вадкасці.

Аўтар больш за 400 навуковых прац, у т.л. 5 манаграфій, 270 вынаходстваў.

Дзяржаўная прэмія БССР 1972 г. за распрацоўку тэарэтычных асноў стварэння кампазіцыйных матэрыялаў і канструкцый з палімераў і металапалімераў і ўкараненне іх у народную гаспадарку.

Узнагароджаны ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга (1971), медалём.

Асноўныя працы:

  1. Древесно-полимерные конструкционные материалы и изделия. Мн.: Наука и техника, 1980 (совм. с В.А. Белым, В.И. Врублевской).
  2. Технология конструкционных материалов и изделий на основе измельченных отходов древесины. Мн.: Навука i тэхнiка, 1992 (совм. с Н.В. Немогаем, С.Ф. Мельниковым).
  3. Введение в трибологию жидких кристаллов. Гомель: ИММС АНБ; "Информтрибо", 1993 (совм. с В.Г. Родненковым, С.Ф. Ермаковым).
  4. Биотрибология синовиальных суставов. Мн.: Веды, 1997 (совм. с С.Ф. Ермаковым, Е.Д. Белоенко).
  5. Жидкие кристаллы в технике и медицине. Мн., 2002 (совм. с С.Ф. Ермаковым, В.Г. Родненковым, Е.Д. Белоенко).